Menopoz, kadının adetlerinin kesilmesi durumudur.

Bir hastalık değil, ergenlik ya da hamilelik gibi kadın bedeninin normal kabul edilen doğal bir dönemidir. Genellikle 48 ile 52 yaşlar arasında görülür. 35 yaşından erken ya da 55’ten geç olması normal değildir.

Menapozda ortaya çıkan belirtiler

Menopoz belirtileri bedensel ve ruhsal olmak üzere iki grupta sınıflandırılabilir. Menapozu izleyen erken dönemde ateş basmaları, sıkıntı, tahammülsüzlük, gerginlik, uyku düzensizlikleri, duygusal değişkenlik gibi ruhsal, yıllar içerisindeyse vajinada kuruluk, idrar yollarında yanma, ciltte kuruma gibi bedensel belirtiler görülebilir. Daha uzun dönemde kemik ve kalp damar sistemine ilişkin belirtiler ortaya çıkar.

1. Menopozun bedensel belirtileri:

Menopozun en sık görülen belirtisi olan ateş basması, yüz bölgesinden başlayıp, boyun ve göğüs kısmına, bazen de tüm vücuda yayılabilen, kimi zaman yoğun terlemeye neden olan bir "sıcak basması" olarak tarif edilebilir. Menopozun erken yıllarında görülür ve zamanla azalır. Bazı kadınlardaysa şiddetlidir ve 5 yıldan uzun sürebilir.

Menapozu izleyen yıllarda vajinada kuruluk ve kaşıntı ortaya çıkabilir. İdrar yollarında sıkışma hissi, yanma, sızı, idrarı tam olarak boşaltamama ve idrar kaçırma gibi belirtiler görülebilir.

Ciltteki kuruluk ve kırışıklıklar menopoz sonrası hızlanır.

Kalp damar hastalıkları genç yaşlarda kadınlara oranla erkeklere daha sık görülür ancak menopoz sonrasında bu fark ortadan kalkar. Benzer şekilde, kemik erimesi ve Alzheimer tipi bunama kadınlarda erkeklere oranla fazla görülmektedir. Menopozdan uzun yıllar sonra ortaya çıkmasına karşın bu hastalıkların menopozdaki hormonal değişikliklerle ilişkili olabileceğine ilişkin birçok veri bulunmaktadır.

Her ne kadar yaşamın normal bir dönemi olsa ve ortaya çıkan bedensel değişiklikler olağan kabul edilse de, uygun tedaviler ve yaşam şeklindeki bazı düzenlemeler ile bu belirtilerin hafifletilmesi ve geciktirilmesi mümkün olmaktadır. Bu anlamda, yaşam kalitesini artırmak için menopozun bir kadın doğum uzmanının desteğinde geçirilmesinin sayısız yararları vardır.

2. Menopozun ruhsal belirtileri:

Menopozun ilk yıllarında ortaya çıkan belirtilerin çoğu ruhsaldır. Ateş basması, uyku düzensizlikleri, duygudurumda değişkenlik, fenalık hissi, gerginlik, sinirlilik, yorgunluk, halsizlik, uyuşmalar, unutkanlık, ağrılar, nefes darlığı, çarpıntı ve konsantrasyon güçlüğü bu belirtilerden bazılarıdır.

Menopozda ortaya çıkan ruhsal belirtilerin önemli sonuçları vardır.

Yanlış tanı: En sık yanlış tanı, menopozdaki ruhsal belirtilerin normal kabul edilmesidir. Şüphesiz belirtiler normal de olabilir. Ancak, işlevselliği bozacak derecede şiddetli, zamanla değişmeyen ya da şiddetlenen ruhsal belirtilerin normal olma olasılığı düşüktür.

Yanlış tedavi: Hormon tedavilerinin ruhsal belirtileri de düzelteceği ya da tedaviye eklenen psikiyatrik bir ilacın sorunu çözeceği düşünülür. Bazı ruhsal belirtilerin bu tedaviye cevap vermesi mümkündür ancak çoğu olguda bunun doğru bir yaklaşım olduğu savunulamaz. Doğru olan, psikiyatrik görüş almaktır.

Yanlış yorum: Menopozun ruhsal belirtileri, örneğin uyuşmalar nöroloji, ağrılar dahiliye, çarpıntı kardiyoloji tarafından araştırılır ancak açıklayıcı bir neden bulunamaz. Ruhsal bozukluklar ya ihmal edilir ya da akla getirilmez. Sonuçta hastaya bir şeyinin olmadığı söylenir. Yakınmaları bedensel bir hastalıkla ilişkilendirilememiş birçok hastanın şımarık, güçsüz ya da abartılı olmakla suçlanması ve bu durumun hasta-hekim ya da hasta-aile ilişkisini bozması sık karşılaşılan bir sorundur.

Kötü sonuç:  Hastanın çare umuduyla doktor doktor gezmesi, buna rağmen rahatlayamaması ya da çaresizce yakınmalara katlanmak zorunda kalması en sık karşılaştığımız sonuçtur. Ayrıca, başlangıçta kolayca tedavi edilebilecek belirtilerin süreğenleşmesi ya da başka ruhsal hastalıklara zemin oluşturması sık görülen problemlerdir.

Bazı kadınlarda menopoz neden sıkıntılı geçer?

Menopozla birlikte bedende önemli hormonal değişiklikler olmaktadır. Bu değişikliklerle adetten kesilmiş olmanın psikolojisi birleştiğinde her kadında bir miktar mutsuzluk olması olağandır. Ancak bazı kadınlarda sıkıntının şiddeti dayanılamayacak derecelere ulaşmaktadır. Bazıları normal atlatırken, bazılarında belirtilerin rahatsız edici düzeye ulaşması genellikle açıklanamamaktadır. Bunun nedeni psikiyatrik nedenlerle açıklanabilir.

Menopozun ağır seyrettiği kadınların önemli bir kısmı daha önceden gizli kalmış bir takım ruhsal sıkıntılara sahip kişilerdir. Bu kişiler birkaç soru ile irdelendiğinde, genellikle yaşamlarının daha önceki dönüm noktalarını da sıkıntılı atlattıkları açığa çıkar. Mükemmeliyetçi, titiz, kolay üzülen, kolay telaşlanan, her şeyin kötüsünü düşünen, depresyon geçirmiş kişilerde menopoz genellikle ağır belirtilerle seyretmektedir.

Uygun psikiyatrik yaklaşımlarla belirtiler düzeltilebilir. Hatta gizli kalmış psikiyatrik sorunlar da çözülmüş olacağından, menopozda alınacak psikiyatrik tedavi ile eskisinden daha iyi olma şansı ortaya çıkacaktır.

Menopoz döneminin sıkıntılı geçtiği olgularda yapılması gerekenler nelerdir?

1. Belirtiler sıkıntı veriyorsa, normal kabul edilmemeli ve bir kadın doğum uzmanının tedavisine başvurulmalıdır. Gerek hâlihazır belirtilerin hafifletilmesi gerekse ileride ortaya çıkacak bozuklukların önlenmesi için en doğru yaklaşım budur.

2. Ruhsal belirtilerin şiddetli olduğu, anlaşılamayan belirtilerin ortaya çıktığı ya da uygun hormonal tedaviye rağmen beklenen cevabın alınamadığı olgularda tedaviye psikiyatrist de katılmalıdır. Ruhsal belirtilerin önemsenmemesi ya da bir ilaç verilerek geçiştirilmeye çalışılması hastanın gereksiz yere acı çekmesine, gereksiz tetkik ve tedavi giderlerine yol açacak ve daha önemli ruhsal bozuklukların gelişmesine zemin oluşturacaktır.                                                                                                                                                                                                     Mayıs 2014